ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਗੁਆਏ ਇੱਕ ਲੱਖ ਵਿਦਿਆਰਥੀ
ਦਿ ਸਿਟੀ ਹੈੱਡ ਲਾਈਨਸ
ਸਰਬਜੀਤ ਲੁਧਿਆਣਵੀ
ਲੁਧਿਆਣਾ, 29 ਜਨਵਰੀ: ਪੰਜਾਬ ‘ਚ ਡਿਗਰੀਆਂ ਲੈਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਰੁਝਾਨ ਵੱਧ ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਲੋਂ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਰਵੇ ਆਨ ਹਾਇਰ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ (ਏਆਈਐਸਐਚਈ) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 2021-22 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਹੋਇਆ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਦਾਖਲੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਲੱਖ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਦਾਖਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕੁੱਲ ਦਾਖਲਾ ਅਨੁਪਾਤ, ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ GER ਸਿਰਫ 27.4 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 28.4 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਜੀਈਆਰ 2017-18 ਵਿੱਚ 29.2 ਤੋਂ 2021-22 ਵਿੱਚ 27.4 ਤੱਕ ਘਟ ਕੇ 27.4 ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੰਡਰ ਗਰੈਜੂਏਟ, ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਡਿਪਲੋਮੇ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ (ਪੀਐਚਡੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ 2017-18 ਤੋਂ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 2020-21 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2021-22 ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਸੁਧਾਰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
AISHE ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ 2017-18 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਦਾਖਲਾ 9.59 ਲੱਖ ਸੀ ਜੋ ਕਿ 2021-22 ਵਿੱਚ ਘਟ ਕੇ 8.58 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ 2020-21 ਨਾਲੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਿਹਤਰ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਦਾਖਲਾ ਘਟ ਕੇ 8.33 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਚ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਤਾਜ਼ਾ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ 2015 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 40% ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੌਜਵਾਨ ਸਟੱਡੀ ਵੀਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਗਏ।
AISHE ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ GER ਜੋ ਕਿ 27.4 ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ 28.4 ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਗੁਆਂਢੀ ਹਰਿਆਣਾ (33) ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (43.1) ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਾਜ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਛਾਲ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਨੇ ਵੀ ਸਿਰਫ 24 ਦਾ GER ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ
ਉੱਚ GER ਵਾਲੇ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (64.8), ਪੁਡੂਚੇਰੀ (61.5), ਦਿੱਲੀ (49), ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (47), ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (43.1), ਉੱਤਰਾਖੰਡ (41.8), ਕੇਰਲਾ (41.3) ਅਤੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ (40) ਹਨ।
AISHE ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਡਰਗਰੈਜੂਏਟ ਕੋਰਸਾਂ (12ਵੀਂ ਕਲਾਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2017-18 ਵਿੱਚ 6.88 ਲੱਖ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2021-22 ਵਿੱਚ 6.13 ਲੱਖ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ 2020-21 ਵਿੱਚ 5.86 ਲੱਖ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ
ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ 1.17 ਲੱਖ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 1.10 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ 2020-21 ਵਿੱਚ 1.04 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ।
ਡਿਪਲੋਮਾ ਅਤੇ ਪੀਜੀ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ 7,431 ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 5,814 ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੀਜੀ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ 1.26 ਲੱਖ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇ 96,000 ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈਨੇਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਖਾਲੀ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਾਮੂਲੀ ਵਾਧਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਝੂਠੀ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਮੀਨੀ ਤੇ ਸਥਿਤੀ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੋਰਸਾਂ ਲਈ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ/ਦਾਖਲਾ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੋਰਸ ਅੱਧ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਨੀਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਬਿਹਤਰ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਂ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਸਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਅਤੇ ਕੋਰਸ ਸਮੱਗਰੀ ਕੈਨੇਡਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਘਟੀਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਨੌਜਵਾਨ ਜੋ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਹੈ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ।
ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਦੇ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 30% ਤੋਂ 40% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ, ਇਹ ਸਭ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ।
AISHE ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਦਾਖਲਾ ਲਗਾਤਾਰ 3.66 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 4.32 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਉਲਟ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ 9.59 ਲੱਖ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇ 8.58 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ।
